Φωτογραφία 1948

Αυτό ήταν το αγαπημένο μου ποίημα ως φοιτήτρια...

Κρατώ λουλούδι μάλλον.
Παράξενο.
Φαίνετ' απ' τη ζωή μου
πέρασε κήπος κάποτε.

Στο άλλο χέρι
κρατώ πέτρα.
Με χάρη κι έπαρση.
Υπόνοια καμιά
ότι προειδοποιούμαι για αλλοιώσεις,
προγεύομαι άμυνες.
Φαίνετ' απ' τη ζωή μου
πέρασε άγνοια κάποτε.

Χαμογελώ.
Η καμπύλη του χαμόγελου,
το κοίλο αυτής της διαθέσεως,
μοιάζει με τόξο καλά τεντωμένο,
έτοιμο.
Φαίνετ' απ' τη ζωή μου
πέρασε στόχος κάποτε.
Και προδιάθεση νίκης.

Το βλέμμα βυθισμένο
στο προπατορικό αμάρτημα:
τον απαγορευμένο καρπό
της προσδοκίας γεύεται.
Φαίνετ' απ' τη ζωή μου
πέρασε πίστη κάποτε.

Η σκιά μου, παιχνίδι του ήλιου μόνο.
Φοράει στολή δισταγμού.
Δεν έχει ακόμα προφθάσει να είναι
σύντροφός μου ή καταδότης.
Φαίνετ' απ' τη ζωή μου
πέρασ' επάρκεια κάποτε.

Συ δεν φαίνεσαι.
Όμως για να υπάρχει γκρεμός στο τοπίο,
για νά' χω σταθεί στην άκρη του
κρατώντας λουλούδι
και χαμογελώντας,
θα πει πως όπου να' ναι έρχεσαι.
Φαίνετ' απ' τη ζωή μου
ζωή πέρασε κάποτε.

Κική Δημουλά

Η πολλή καλλιέργεια βλάπτει...

Πριν λίγο καιρό βρέθηκα τυχαία σε μια συντροφιά 'καλλιεργημένων' ατόμων σε ουζερί της Πλάκας. Και λέω τυχαία γιατί η έξοδος ξεκίνησε από χαλαρό καφέ με μια φίλη, όταν μετά από τηλεφώνημα του αδερφού της μου πρότεινε να τον ακολουθήσουμε σε γεύμα με κάποιο φίλο του. Μάλιστα ο συγκεκριμένος φίλος είχε αποτελέσει θέμα συζήτησης μεταξύ μας τις τελευταίες δύο μέρες, γιατί σύμφωνα με τον αδερφό της, επρόκειτο για άτομο με πολλά ενδιαφέροντα, πολύ καλλιεργημένο και γενικώς αυτό που λέμε 'ψαγμένο άτομο΄! Ε, μεσημεράκι ήταν, ο καφές είχε ήδη αρχίσει να μου προκαλεί μια ελαφριά (...) αίσθηση πείνας, είχα και μια περιέργεια να γνωρίσω κι εγώ από κοντά αυτό το σπάνιο ον, είπα γιατί όχι;

Τελικά η συντροφιά απαρτιζόταν από τον αδερφό της φίλης μου, το φίλο του με την εντεκάχρονη (μπορεί και δωδεκάχρονη, δεν το διευκρίνισα) κόρη του και δύο ακόμα 35-40ρηδες φίλους/συγγενείς του (ούτε αυτό μπόρεσα να ξεκαθαρίσω). Μετά τις απαραίτητες (ή και όχι τόσο) συστάσεις, καθίσαμε κι εμείς μαζί τους και παραγγείλαμε τους απαραίτητους (σίγουρα περισσότερο από τις συστάσεις) μεζέδες.

Μετά από τα κοινότοπα 'τι κάνετε, πού γυρνάγατε, πού ήπιατε καφέ' κλπ., έτσι για να σπάσει ο πάγος, ο παρεάκι συνέχισε τη συζήτηση που είχε ξεκινήσει πριν φθάσουμε. Συζήτηση με μεγάλο ενδιαφέρον, η οποία σχετιζόταν κυρίως με την ανάγκη (ή μη) του σύγχρονου και καταξιωμένου άνδρα να οδηγηθεί σε εξεζητημένες και ακραίες (!!) κινήσεις όπως ο γάμος, αλλά κυρίως με τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να έχει μια γυναίκα για να ανταποκρίνεται στο 'εγκεφαλικό' και πνευματικό επίπεδο του εν λόγω καλλιεργημένου και καταξιωμένου άνδρα... Οι ματιές ανάμεσα σε μένα και τη φίλη μου ακούγοντας τις απόψεις που διατύπωναν οι καλλιεργημένοι της παρέας έλεγαν πολλά, αλλά κυρίως η σιωπή μας ήταν αυτή που έλεγε τα περισσότερα - το λιγότερο που θέλαμε ήταν να ξεκινήσουμε οποιαδήποτε αντιπαράθεση μαζί τους.

Στο μεταξύ και ανάμεσα στο δεύτερο και τρίτο ούζο, η παρέα άλλαξε θέμα και η συζήτηση μεταφέρθηκε από τον επικίνδυνο χώρο τον ανθρωπίνων σχέσεων σε πιο ακίνδυνες φιλοσοφικές αναζητήσεις. Κάπου άρχισε ο φίλος του αδερφού - το σπάνιο ον που λέγαμε - να αναλύει τη θεωρία του χάους, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι τα πάντα, από το μικρόκοσμο μέχρι το σύμπαν, χαρακτηρίζονται από επαναλαμβανόμενα μοτίβα, καταλήγοντας στο ότι......;;; Αυτό ήταν και το πρόβλημά μου, ότι δεν κατέληξε πουθενά. Δεν άντεξα λοιπόν και ρώτησα: 'Και τι σημαίνει αυτό; Πού καταλήγουμε δηλαδή;' Εγώ η άμοιρη εννοούσα τι προεκτάσεις φιλοσοφικές έχει η θεωρία αυτή, τι θα μπορούσε να σημαίνει δηλαδή για τη ζωή και την ύπαρξή μας; Όμως οοοχι, τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά. Αυτό ήταν, είχα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας...

Προσφέρθηκε ο ένας από τους φίλους/συγγενείς του φίλου να με διευκολύνει, ξεκινώντας μάλιστα την απάντησή του: 'Θα σου εξηγήσω:' Είπα κι εγώ, ας τον προσέξω, μια που θα μου εξηγήσει. Ξεκινάει λοιπόν ένα απίστευτο παραλήρημα το οποίο έμοιαζε σα φοιτητική εργασία, όπου φράσεις/παράγραφοι από διάφορα βιβλία έχουν κολληθεί η μιά μετά την άλλη, χωρίς καμία συνοχή και χωρίς κανένα νόημα. Συγκεκριμένα ο τύπος φαίνεται πως επέλεγε μόνο φράσεις που περιείχαν κι από ένα βαρύγδουπο όνομα ή έναν βαρυσήμαντο - και ακατανόητο - όρο, χωρίς όμως να τον ενδιαφέρει και τόσο αν το αποτέλεσμα θα είχε κάποιο νόημα. Σου λέει 'αφού δε θα καταλάβουν τίποτα, ας αραδιάσω όλα αυτά που αποστήθισα την τελευταία βδομάδα'... Πραγματικά, πιο ασυνάρτητο λογύδριο δεν έχω ξανακούσει ΠΟΤΕ!

Και λέω τώρα εγώ με το φτωχό μου μυαλό: είχε όντως την αίσθηση ότι μου εξήγησε κάτι με όλα αυτά; Γενικώς έχω τις εξής απορίες: Για ποιο λόγο ένιωσε την ανάγκη να στριμώξει οκτώ, ίσως και εννιά, ονόματα φιλοσόφων /φυσικών/ιστορικών και άλλους τόσους ακατανόητους όρους και θεωρίες μέσα στα 3 λεπτά που μιλούσε; Θεώρησε πραγματικά ότι επικοινωνούσε τις σκέψεις του στο ακροατήριό του (το οποίο είχε αρχίσει να γλαρώνει από τα ούζα) εκείνη τη στιγμή; Τι ήταν αυτό που τον έκανε να δώσει διάλεξη μέρα-μεσημέρι σε ουζερί της Πλάκας;

Γενικώς έχω την αίσθηση πως η καλλιέργεια του πνεύματος είναι πολύ παρεξηγημένη έννοια τελικά. Το παν είναι να διαβάσω δέκα-είκοσι-πενήντα ή τέλος πάντων όσα περισσότερα βιβλία μπορώ, να αποστηθίσω καμιά 50αριά ονόματα και τι είπε ο καθένας, και φυσικά να τα αραδιάζω αυτολεξεί με την πρώτη ευκαιρία, όπου βρεθώ και όπου σταθώ, για να δείξω κιόλας πόσο 'καλλιεργημένο' άτομο είμαι. Και αναρωτιέμαι εγώ τώρα: αν όντως θέλω να διατυπώσω μια εξειδικευμένη φιλοσοφική άποψη ή θεωρία σε ένα μη εξειδικευμένο ακροατήριο και θέλω πραγματικά να με καταλάβουν, για ποιο λόγο να το κάνω όσο πιο δυσνόητο γίνεται; Μήπως τελικά σκοπός μου δεν είναι να με καταλάβουν, αλλά το αντίθετο; Μήπως αν με καταλάβουν κινδυνεύω να δεχθώ αντίλογο στον οποίο δε θα μπορώ να απαντήσω; Ή μήπως τελικά το πιο δύσκολο θα ήταν να εξηγήσω με απλά λόγια έννοιες πολύπλοκες, γιατί αυτό προϋποθέτει ότι πραγματικά τις κατέχω, πράγμα που τελικά δεν ισχύει;

Η γνώμη μου είναι ότι, όπως λέει και ένα ποταπό και καθημερινό τραγουδάκι, όσο πιο καλά τα ξέρεις, τόσο πιο απλά τα λες. Η απλότητα είναι αρετή και η απλότητα του λόγου, σοφία.

Α, όταν σταμάτησε να μιλάει, του απάντησα: 'Εντυπωσιακά όλ' αυτά, αλλά δε νομίζω πως απάντησες στην ερώτησή μου.' Φυσικά, ούτε και αποπειράθηκε να το κάνει.-